واکنش ژنوتیپ‌های بومی و اصلاح‌شده برنج به رقابت با علف‌های هرز در سیستم کشت مستقیم

به منظور ارزیابی توان رقابتی ژنوتیپ‌های برنج با علف‌های‌هرز در سیستم کشت مستقیم و تعیین صفات مرتبط با آن، آزمایشی در سال زراعی 96-95 در ﻣﺆسسه تحقیقات برنج کشور واقع در شهرستان رشت انجام گرفت. آزمایش به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرت­های اصلی شامل دو سطح مدیریت علف‌هرز (رقابت کامل تحت شرایط جامعه طبیعی علف‌های‌هرز و عاری از علف­هرز) و کرت­های فرعی شامل 10 ژنوتیپ برنج (هاشمی، آبجی‌بوجی، تازه‌حسنی، گیلانه، شیرودی، صالح، RI18430-1، RI18430-60، RI18430-72 و RI18430-77) بودند. نتایج نشان­دهنده تفاوت ژنوتیپ‌ها از نظر توانایی رقابت با علف‌های‌هرز بود. تحت شرایط عاری از علف‌های‌هرز، میزان عملکرد دانه از 5/3293 در رقم صالح تا 1/6796 کیلوگرم در هکتار در رقم شیرودی متغیر بود. تحت شرایط رقابت کامل علف‌های‌هرز نیز عملکرد دانه از 6/260 در لاین  RI18430-72تا 2/1291 کیلوگرم در هکتار در رقم هاشمی ثبت شد. تغییرات زیست­توده علف‌های‌هرز در مرحله گلدهی از 53/153 تا 63/212 گرم در متر­مربع بود که بالاترین و پایین‌ترین میزان آن به‌ترتیب در رقم آبجی‌بوجی و شیرودی مشاهده شد. متوسط افت نسبی عملکرد به واسطه رقابت با علف‌های‌هرز از 55/73 تا 1/94 درصد در میان ژنوتیپ­های مختلف، متغیر بود. نتایج همچنین نشان­دهنده وجود همبستگی مثبت معنی­دار میان توانایی رقابتی و عملکرد دانه بود. ارقام هاشمی، شیرودی و لاین RI18430-60 با دارا بودن بالاترین توانایی رقابتی و عملکرد دانه (مبنای انتخاب مستقیم تحت شرایط رقابت کامل) می­توانند در برنامه­های مدیریت تلفیقی علف‌های‌هرز به منظور کاهش مصرف علف‌کش‌ها به کار روند. بر مبنای نتایج به دست­آمده، رشد اولیه (بنیه)، شاخص سطح برگ، زیست­توده و ارتفاع بوته، صفاتی هستند که همبستگی مثبت معنی داری با توان رقابتی داشته و از این رو می­توانند به عنوان معیاری جهت تشخیص و انتخاب غیر­مستقیم ارقام دارای توان رقابتی بالا مورد استفاده قرار گیرند.